Οριακές στιγμές Ι

Φωτογραφία Άρη Μπιζιρτσάκη

Οι Οριακές στιγμές Ι είναι ένα Πολιτιστικό Πρόγραμμα με άξονες τη Δημιουργική Γραφή και το Θέατρο (αρχαίο και σύγχρονο) που εκπόνησαν οι:

• Α. Μυλωνά, φιλόλογος,
• Ν. Πούλιου, καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής και Χορού και
• τα παιδιά της Κατεύθυνσης Θεάτρου-Κινηματογράφου της Γ΄ Γυμνασίου (Τζένη Αλσούλα, Βιολέτα Βασιλειάδου, Αλεξάνδρα Βλάχου, Σοφία Κυζερίδου, Βαγγέλης Κωστέας, Ελένη Μαβίδου, Σοφία Ντιάγκα, Δήμητρα Παγώτη, Τατιάνα Πανταζή, Μαρία Παπαδοπούλου, Δανάη Χατζηαναγνώστου)

στο Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο - Λ.Τ. Αμπελοκήπων τις σχολικές χρονιές 2009-2010 και 2010-2011 με σκοπό τη σύγχρονη και βιωματική προσέγγιση του αρχαίου δράματος. ("Ποια μπορεί να είναι μια  σύγχρονη εκδοχή της Αντιγόνης;", "Υπάρχει, άραγε, η Ιφιγένεια του 21ου αιώνα;"). 

Αντιγόνη τ’ όνομα μου

Αντιγόνη τ’ όνομα μου, δυστυχία οι στιγμές μου.

Πόνος, θλίψη.

Γιατί να υποφέρω τόσο;

Για ποιο κακό πληρώνω; 

Σ’ αγαπώ, αδελφέ μου.

Είναι κακό, λοιπόν, η αγάπη;
Τι είναι η αγάπη;

Με λένε Ιφιγένεια

 Το ξέρεις πως με σκοτώνεις.

 Το ξέρεις, έτσι δεν είναι;

 Αλίμονο, πώς να μην το γνωρίζεις; 

 Με θυσιάζεις για τα δικά σου θέλω.

 Για τα δικά σου συμφέροντα.

 Μου στερείς τη χαρά της ζωής.

 Καταραμένοι, λοιπόν, όσοι φταίνε.

 Καταραμένοι όλοι.

 Όχι όμως κι εσύ. Εσένα, παρ’ όλο το θάνατο που  μου δίνεις, εγώ η Ιφιγένεια…

 …σ’ αγαπάω.

(Αποσπάσματα από τα κείμενα των παιδιών)

                         

Σημ. 1: “Οριακές εμπειρίες ονομάζονται μερικές επείγουσες καταστάσεις «που προσφέρουν ένα παράθυρο προς κάποια βαθύτερα υπαρξιακά επίπεδα” (Irvin D. Yalom, Η μάνα και το νόημα της ζωής, μετάφραση Ευαγγελία Ανδριτσάνου – Γιάννης Ζέρβας, Άγρα, Αθήνα 2007).

Χρονικό   

            Στην αρχή ήταν ένα σχολείο, το Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Αμπελοκήπων, ένα μάθημα, το μάθημα της Δημιουργικής Γραφής  και μία τάξη, οι έντεκα μαθητές και μαθήτριες της Κατεύθυνσης Θεάτρου – Κινηματογράφου της Γ΄ Γυμνασίου. Α, ναι και μία φιλόλογος, η Αλεξάνδρα Μυλωνά που πρότεινε στα παιδιά να ερμηνεύσουν την Αντιγόνη του Σοφοκλή και την Ιφιγένεια στην Αυλίδα του Ευριπίδη, γράφοντας δικά τους βιωματικά κείμενα στο πλαίσιο ενός θεατρικού εργαστηρίου. Τα παιδιά δέχτηκαν και η δημιουργική περιπλάνηση στον κόσμο της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας ξεκίνησε.

Ανάγνωση και συζήτηση στην τάξη με την Τζένη, τη Βιολέτα, την Αλεξάνδρα, τη Σοφία, την Ελένη,  την (άλλη) Σοφία, την Τατιάνα, τη Δήμητρα, τη Μαρία, τη Δανάη και το Βαγγέλη, αλλά και θεατρικές ασκήσεις  και γραφή στην αίθουσα θεάτρου. Η ομάδα δένεται.

Η γραφή όμως που γεννιέται απ’ το θέατρο ζητά να επιστρέψει σ’ αυτό. Έτσι αρχίζουν οι δοκιμές για το θεατρικό δρώμενο Οριακές στιγμές Ι, που βασίζεται στη δουλειά του θεατρικού εργαστηρίου που έχει προηγηθεί. Η καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής και Χορού, η Νίκη Πούλιου στηρίζει κινησιολογικά την προσπάθεια. Η ενέργεια της ομάδας γιγαντώνεται.  

Στην ομάδα παιδιών και καθηγητριών προσχωρεί η εκπαιδευτικός θεάτρου και ηθοποιός Τριανταφυλλιά Δημοπούλου, που οδηγεί τα παιδιά στην περιπέτεια της κινηματογράφησης μέρους του υλικού που έχει παραχθεί. Η ενέργεια μεταλλάσσεται.

Το θεατρικό δρώμενο παρουσιάζεται σε κλειστό χώρο. Αρχικά εντός σχολείου στο πλαίσιο του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου  (27.3.2010, αίθουσα θεάτρου) και στη συνέχεια εκτός σχολείου στις εκδηλώσεις του Ιδρύματος των Φίλων της Μελίνας Μερκούρη (15.3.2010, ΔΕΘ), αλλά και στα 45^α Σχολικά  Δημήτρια (30.9.2010, Άνετον). Ο κύκλος των παραστάσεων των Οριακών στιγμών Ι κλείνει (;) με τη δίγλωσση −μετά τη μετάφραση του κειμένων στ’ αγγλικά από την καθηγήτρια Εικαστικών και Ιστορικό Τέχνης Ελένη Δροσοφορίδου− παράσταση στην Αρχαία Αγορά στο κέντρο της Θεσσαλονίκης (1.10.2010, Ρωμαϊκό Ωδείο). Οι Οριακές στιγμές Ι αποκτούν οικουμενική ενέργεια και διάσταση.

                                                                                

Το Πολιτιστικό Πρόγραμμα Οριακές στιγμές Ι παρουσιάζεται στο πλαίσιο των διδακτικών προτάσεων της εκπαιδευτικής ομάδας Πρόταση. Το προλογίζει η εκπαιδευτικός δράματος/θεάτρου Άβρα Αυδή (29.9.2010, Ιανός Θεσσαλονίκης).

 

Η γραφή των παιδιών κερδίζει το Γ΄ Βραβείο Ποίησης στον 3ο Μαθητικό Ποιητικό Διαγωνισμό της Κεντρικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Θεσσαλονίκης με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης (11.10.2010, Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη).                                                    

                                                                                                                                                        
                                                                                             

Η ταινία που έχει στο μεταξύ δημιουργηθεί με τίτλο Οριακές στιγμές προβάλλεται στην τελική εκδήλωση του σχολείου, στη 2η Διημερίδα για τον Κινηματογράφο στην Εκπαίδευση «Με μια κάμερα στο χέρι» (15.10.2010, Ολύμπιον) και στην Ημερίδα για τ’ Ανθρώπινα Δικαιώματα (9.11.2010, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας). Τέλος, αναρτάται στο Διαδίκτυο.

Οι Οριακές στιγμές Ι πια ταξιδεύουν στο χώρο και το χρόνο και εμείς που δουλέψαμε σ’ αυτές, παιδιά και καθηγήτριες κρατάμε τις αναμνήσεις μας απ’ αυτές αλλά και την ενεργή και ουσιαστική σχέση που κατακτήσαμε ως πυξίδα για ένα ανοιχτό Καλλιτεχνικό Σχολείο με δράσεις πρωτότυπες και δημιουργικές σε πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού και  συνεργασίας.

Ευχαριστούμε τη Διευθύντρια και όλους τους καθηγητές του σχολείου  για τη στήριξη της προσπάθειας.

                                                                                                                                                        Αλεξάνδρα Μυλωνά

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    

Σημ. 2: Για το πλήρες κείμενο, τη μεθοδολογία, περισσότερες φωτρογραφίες και video: http://gym-kall-ampel.thess.sch.gr/ 

                                                                                                                                                           

---

                                                               

                                                                                                                       

Μαρία-Ηλέκτρα 37

Το άσπρο του μαρμάρου

                                                              Φωτογραφία Α. Μ.



                       

Άσπρο. Άσπρο φως. Tου μαρμάρου. Τρίβω, τρίβω. Όσο κι αν τρίβω όμως, πάει αυτό, έχει ξεθωριάσει. Χάθηκε η λάμψη του. Όπως κι από το πρόσωπό μου. Έσβησε από τις σόλες που πέρασαν, που το πάτησαν. Χιλιάδες παπούτσια. Ακόμα περισσότερα βήματα βιαστικά, σταθερά, φοβισμένα, δυνατά, οργισμένα, δειλά, μετέωρα. Τρίβω, τρίβω. Έχω πέσει στα γόνατα και τρίβω. Με πανί και με μανία –να φύγει. Το άρρωστο κίτρινο, αυτή η χλωμάδα του καιρού κι η σκόνη στις ρωγμές, να φύγει, να φύγει. Να γίνει άσπρο ξανά, φωτεινό. Το δέρμα δε μπορεί, όχι, το σκαλί; Όσο γίνεται. Και να μυρίζει υγρό καθαρισμού, χημικά άνθη του δάσους, εκεί ακριβώς που βαθουλώνει, στο κέντρο.

Κρατώ τη σφουγγαρίστρα, όπως τη λήκυθο τότε, στην αυτοσχέδια παράσταση που δώσαμε στην πλατεία, στην Κορυτσά: «Ακριβέ αδερφέ μου, ποια χέρια σε σκότωσαν; Σε ποιον ακούμπησες το κεφάλι για ν’ αφήσεις την τελευταία σου πνοή; Πώς έγινε στάχτη το κορμί, το βλέμμα, ο καημός για τον άδικο, ναι, τον άδικο φόνο του πατέρα; Πού πήγε ο θυμός; Τι έγινε αυτός ο κοινός μας όρκος για εκδίκηση, που μ’ έθρεφε τόσα χρόνια;»

Μπα! Δεν έχει πάθος, δεν έχει μέγεθος, δεν έχει καν θεατές, θα ’λεγε εκείνος ο περιπλανώμενος δάσκαλος που εμφανίστηκε ξαφνικά στην περιοχή, μάζεψε όλα τα πιτσιρίκια απ’ τις αλάνες και μας δίδαξε - ένα καλοκαίρι ολόκληρο – το αρχαίο δράμα για να φύγει ύστερ’ αθόρυβα, όπως ήρθε.  Έχει όμως αλήθεια, έχει ψυχή, του απαντώ νοερά. Όπου και να ’σαι, δες με: ένα ανθρώπινο κουβάρι είμαι, μια σκιά Ηλέκτρα ντυμένη παλιόρουχα. Διωγμένη από έναν τόπο που δε με κράτησε, που δε τον θέλησα κι εγώ, αφού με ρήμαξε, με τραυμάτισε, με σκότωσε… Δεμένη με το σκοινί της ελπίδας για  ένα καλύτερο αύριο και με χειραλυσίδες, πέρασα τον Αχέροντα για να βρεθώ εδώ στη μάνα πατρίδα, στριμωγμένη σ’ ένα ισόγειο δυάρι με την οικογένεια της αδερφής μου. 

Πρόσφυγας κι εγώ, που παλεύω με το σύρμα, τον κουβά, τις αναμνήσεις, τις πληγές, το πηχτό υγρό γι’ αστραφτερά πατώματα, τα δάκρυά μου. Που παλεύω κάθε μέρα για μια φέτα ψωμί, πριν από μια πάροδο. Χωρίς ένσημα. Χωρίς εύσημα. Χωρίς κανέναν να περιμένω. Χωρίς όνειρα. Τραγωδία, ελληνική.

                                                                                                                                                                 

                                                                                                                                                                                                                                                                                 

(O μονόλογος υποστηρίχτηκε στο θέατρο της ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ από τη φιλόλογο και ηθοποιό Α. Καλλίντσεβα. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημ.  Αγγελιοφόρος, 1/7/2006 βρίσκεται στο βιβλίο της Αλεξάνδρας Μυλωνά  Εγώ και μερικές φίλες μου, εκδ. Γράφημα, 2009. Περισσότερα στο: www.grafima.com.g)

Ευριπίδη Ελένη -για τη διδασκαλία της Δραματικής Ποίησης στο Γυμνάσιο

                                                                          Φωτογρ. Α. Μπιζιρτζάκη

Η ανάδειξη της θεατρικής υπόστασης  της Δραματικής Ποίησης στη διδασκαλία της στο Γυμνάσιο είναι μια ελκυστική διδακτική πρόταση.        

Ο καθηγητής λειτουργεί ως διαμεσολαβητής μεταξύ του έργου και των παιδιών, αλλά  και ως εμψυχωτής που τα προ(σ)καλεί  σε  θεατρικές δράσεις στην τάξη ή και στο ευρύτερο πλαίσιο του σχολείου και της τοπικής κοινωνίας.

Η διεύρυνση της διδασκαλίας της Ελένης του Ευριπίδη με θεατρικές μεθόδους και τεχνικές για την προσέγγιση βασικών θεμάτων του έργου (πόλεμος, αναγνώριση, δόλος, πολυπολιτισμικότητα κλπ), μας οδήγησε (καθηγήτρια και παιδιά)  στην παράσταση του Γ5 του 4^ου Γυμνασίου Αμπελοκήπων, 2003-2004, αλλά παράλληλα μου έδωσε πολύτιμο υλικό για την της Ελένης στην τάξη, το οποίο αξιοποίησα στην εμψύχωση δύο σχετικών θεατρικών εργαστηρίων για εκπαιδευτικούς. 

     

Η αξιοποίηση του κώδικα του Θεάτρου κάνει  το μάθημα πιο ενδιαφέρον, πιο συμμετοχικό, πιο αγαπητό και γι’ αυτό αποτελεσματικότερο στους γνωστικούς και παιδαγωγικούς του στόχους. Η βιωματική  εμπειρία βοηθά  στην έκφραση, την επικοινωνία και τη συνεργασία. Παράλληλα,  συντελεί σε μια ολιστική προσέγγιση του αρχαίου δράματος, που συμβάλλει σ’ έναν ουσιαστικό προβληματισμό  και στη δημιουργία πρότασης για τη σύγχρονη ζωή. 

    

          Η προσπάθεια, βέβαια, διευκολύνεται όταν υποστηρίζεται από το σχολικό εγχειρίδιο (με παρατηρήσεις δραματουργίας, σκηνοθεσίας, υποκριτικής, οπτικό υλικό από παραστάσεις, παράλληλα κείμενα, προτάσεις για προαιρετικά θεατρικά δρώμενα), αλλά χρειάζεται σαφώς επιμόρφωση του εκπαιδευτικού και περισσότερος διαθέσιμος χρόνος (αύξηση κατά μία των ωρών διδασκαλίας, προαιρετική ένταξη σε Πολιτιστικά Προγράμματα, προαιρετική συνεργασία του φιλολόγου με τον καθηγητή Θεατρικής Αγωγής).

                                                                                  Αλεξάνδρα Μυλωνά

                                                                                           

Σημ.: Φωτογραφικό υλικό από τη μαθητική παράσταση υπάρχει στην ιστοσελίδα της Δευτεροβάθμιας Διεύθυνσης Δ. Θεσσαλονίκης (http://dide-v.thess.sch.gr/portal/), ενώ η ανάπτυξη όλης της μεθοδολογίας και των δράσεων στο Θεατρικό Εργαστήρι υπάρχει στα Πρακτικά του 3ου και 4ου Επιμορφωτικού Σεμιναρίου Θεατρικής Παιδείας της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπάιδευσης  Κ. Μακεδονίας σε συνεργασίας με τις Δευτεροβάθμιες Διευθύνσεις και το Πανελλήνιο Δίκτυο Εκπαιδευτικών για το Θέατρο (2005, 2006).  

 

4o Γυμνάσιο Αμπελοκήπων, 2003-2004